AİHM BAŞVURU SÜRECİ-GENEL BİLGİ
AİHM 1959 yılında kurulmuş uluslar arası bir mahkemedir. Mahkeme, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin insan hakları alanında Avrupa kamu düzeninin anayasal belgesi olduğunu vurgulamıştır (Bosphorus Hava Yolları Turizm ve Ticaret Anonim Şirketi/İrlanda, no. 45036/98, 156, AİHM 2005-VI)
Öncelikle AİHM e başvuru yapabilmek için iç yargı yolunda başvuranın atıfta bulunduğu temel hakların ilgili Devletin hukukunda yasal bir temeli olmalıdır. Söz konusu temel haklar için iç hukuk yollarında bir sonuç alınamaması durumunda iç hukuk yollarının tüketilerek mahkemeye başvuru yapılması zorunludur. İstisnai olarak etkili bir iç hukuk yolu olmadığı düşünülüyor ise yine başvuru yapılabilir. İç hukuk yollarında nihai kararın ilgiliye tebliğinden itibaren 01.02.2022 tarihinde yapılan yasal düzenleme ile 4 ay içerisinde başvuru yapılması gerekmektedir.
AİHM e başvuru yapabilmek için mahkemenin resmi Web sitesinde yayımlanan başvuru formunun ilgili kişi tarafından doldurulması eğer başvuru bir vekil aracılığı ile yapılıyor ise yetki belgesinin vekil tarafından imzalanması bir temsilci tarafından yapılıyor ise temsilci tarafından imzalanması gerekir. Bugüne kadar AİHM başvuruları, başvuru dilekçesinde yapılan usul hataları nedeniyle reddedilmektedir. AİHM başvuru dilekçesi sıkı şekil şartlarına tabidir. Bu nedenle tüm usul kurallarına uyulması gerekmektedir.
AİHM başvuru dilekçesinde ihlal iddiasında bulunan herhangi bir hakkın içi hukuk yollarında da ileri sürülmesi gerekmektedir. İç hukuk yollarında ileri sürülmeyen ihlal iddiası doğrudan AİHM de ileri sürülemez.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin inceleme ve yargılama yetkisi, konu, kişi, yer ve zaman bakımından sınırlıdır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, sadece Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve ek protokollerde yer alan hak ve özgürlüklerle ilgili olarak sınırlı bir koruma sağlamaktadır. Sözleşmede ve protokollerde yer almayan bir hak için başvuru yapılamayacağı gibi sözleşmeye taraf olmayan devlet vatandaşları tarafından da başvuru yapılamaz. Sözleşme’de bireysel ve devletlerarası başvuru usulü de düzenlenmiştir.
.